Phòng vệ chính đáng và vượt quá hòng vệ chính đáng

Phòng vệ chính đáng và vượt quá phòng vệ chính đáng đều là hành vi chống trả nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp, nhưng có sự khác nhau về mức độ chống trả so với hành vi tấn công. Đối với hành vi vượt quá phòng vệ chính đáng sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

1. Phòng vệ chính đáng

Khái niệm

Theo khoản 1 Điều 22 Bộ luật Hình sự 2015 quy định phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả cần thiết nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình, người khác hoặc tổ chức, Nhà nước khỏi hành vi xâm phạm trái pháp luật.

Hành vi này không bị coi là tội phạm, dù gây thiệt hại cho người có hành vi tấn công.

Điều kiện xác định

Có hành vi xâm phạm trái pháp luật đang diễn ra.
Phòng vệ để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, người khác hoặc xã hội.
Chống trả là cần thiết và tương xứng với mức độ nguy hiểm của hành vi tấn công.

Ví dụ:

Một người bị kẻ khác dùng dao đe dọa, liền giằng lấy dao và khống chế kẻ tấn công.
Một người bị tấn công bằng gậy và dùng gậy chống trả lại để thoát thân.

2. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng

Khái niệm

Theo khoản 2 Điều 22 Bộ luật Hình sự 2015 quy định vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả quá mức cần thiết, gây thiệt hại không đáng có cho người tấn công.

Hành vi này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nhưng được xem xét giảm nhẹ tội danh.

Điều kiện xác định

Có hành vi xâm phạm trái pháp luật đang diễn ra.
Người bị tấn công có hành vi chống trả.
Mức độ chống trả không tương xứng, gây hậu quả nghiêm trọng.

Ví dụ:

Một người bị đánh trong lúc tranh cãi, nhưng phản ứng bằng cách dùng dao đâm chết đối phương.
Một người bị tấn công bằng tay không nhưng dùng dao đâm chết đối phương

3. Phân biệt

Tiêu chí	Phòng vệ chính đáng	Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
Cơ sở pháp lý	khoản 1 Điều 22 BLHS 2015	khoản 2 Điều 22 BLHS 2015
Hành vi xâm phạm	Trái pháp luật, đang diễn ra	Trái pháp luật, đang diễn ra
Mục đích	Bảo vệ quyền lợi hợp pháp	Bảo vệ quyền lợi hợp pháp
Mức độ chống trả	Cần thiết, hợp lý, tương xứng	Quá mức cần thiết, gây hậu quả nghiêm trọng
Hậu quả gây ra	Đủ để ngăn chặn hành vi xâm phạm	Gây thương tích nặng hoặc chết người
Trách nhiệm pháp lý	Không bị truy cứu hình sự	Có thể bị truy cứu hình sự nhưng được giảm nhẹ

4. Trách nhiệm pháp lý khi vượt quá phòng vệ chính đáng

Theo khoản 2 Điều 23 Bộ luật Hình sự 2015, người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nhưng có thể được giảm nhẹ tội danh.

Nếu gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe: Có thể bị truy cứu theo Điều 136 BLHS 2015 (Tội cố ý gây thương tích do vượt quá phòng vệ chính đáng).
Nếu gây chết người: Có thể bị truy cứu theo Điều 126 BLHS 2015 (Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng) với mức phạt từ 6 tháng đến 2 năm tù.

Xem thêm:

Đây là quyền hợp pháp của mỗi người, giúp bảo vệ bản thân và xã hội khỏi hành vi xâm phạm. Tuy nhiên, vượt quá giới hạn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nhưng được giảm nhẹ vì xuất phát từ hành vi tự vệ. Khi tự vệ, cần đảm bảo mức độ chống trả hợp lý để không rơi vào trường hợp bị coi là vượt quá.

Trên đây là tổng quan quy định của pháp luật về phòng vệ chính đáng và vượt quá phòng vệ chính đáng gửi đến bạn đọc. Hãy liên hệ với Công ty Luật Mặt Trời Phương Đông để được hỗ trợ pháp lý hoặc sử dụng dịch vụ luật sư bào chữa cho hành vi vượt quá phòng vệ chính đáng.

Hãy liên hệ để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời: