PHÂN CẤP, PHÂN QUYỀN, PHÂN ĐỊNH THẨM QUYỀN CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG CẤP XÃ TRONG LĨNH VỰC GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO; KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ; VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH; Y TẾ, DÂN TỘC VÀ TÔN GIÁO

Việc phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương cấp xã trong các lĩnh vực giáo dục, khoa học – công nghệ, văn hóa – thể thao – du lịch, y tế, dân tộc và tôn giáo là yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Các quy định cụ thể giúp xác định rõ trách nhiệm về thẩm quyền của chính quyền địa phương cấp xã, bảo đảm sự thống nhất, minh bạch và phù hợp thực tiễn địa phương.

1. Lĩnh Vực Giáo Dục và Đào Tạo

1.1. Hội Đồng Nhân Dân Cấp Xã

Phê duyệt kế hoạch phát triển giáo dục trên địa bàn thuộc cấp quản lý; tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển giáo dục khi được phê duyệt; xây dựng kế hoạch triển khai chương trình, dự án phát triển giáo dục.
Quyết định các kế hoạch, chương trình, dự án phát triển giáo dục mầm non, tiểu học, trung học cơ sở phù hợp với chiến lược phát triển giáo dục của tỉnh và kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

1.2. Ủy Ban Nhân Dân Cấp Xã

UBND cấp xã được phân định thẩm quyền thực hiện các nhóm nhiệm vụ:

Giáo dục mầm non: Xét duyệt, thẩm định hồ sơ giáo dục mầm non.
Giáo dục thường xuyên: Quản lý nhà nước về phổ cập giáo dục, xóa mù chữ.
Trường chuyên biệt: Chi trả học bổng chính sách và các khoản hỗ trợ khác cho học sinh, sinh viên học tại cơ sở giáo dục nghề nghiệp ngoài công lập thuộc diện được hưởng chính sách nội trú.
Chế độ, chính sách học sinh: Ban hành kế hoạch thực hiện lộ trình nâng chuẩn đào tạo của giáo viên; giải quyết chế độ cử tuyển cho học sinh, sinh viên dân tộc thiểu số; chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập.
Quản lý nhà nước: Thực hiện chức năng quản lý nhà nước về giáo dục trên địa bàn xã, phường, đặc khu.

1.3. Chủ Tịch Ủy Ban Nhân Dân Cấp Xã

Chủ tịch UBND cấp xã được phân định thẩm quyền:

Giáo dục mầm non: Thành lập, cho phép hoạt động giáo dục; đình chỉ hoạt động; sáp nhập, chia, tách, giải thể nhà trẻ, trường mầm non công lập/dân lập/tư thục; nhóm trẻ, lớp mẫu giáo độc lập; chuyển đổi trường mầm non tư thục sang hoạt động không vì lợi nhuận.
Giáo dục phổ thông: Thành lập, cho phép hoạt động, đình chỉ, sáp nhập, chia, tách, giải thể trường tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông, trường phổ thông nhiều cấp học công lập/tư thục; cấp văn bằng tốt nghiệp THCS; chuyển đổi cơ sở giáo dục phổ thông tư thục sang hoạt động không vì lợi nhuận.
Giáo dục thường xuyên: Thành lập, đình chỉ, sáp nhập, chia, tách, giải thể trung tâm học tập cộng đồng.
Trường chuyên biệt: Thành lập, cho phép hoạt động, đình chỉ, sáp nhập, chia, tách, giải thể trường phổ thông dân tộc nội trú/bán trú; trường, lớp dành cho người khuyết tật.
Một số lĩnh vực khác: Giải quyết chế độ cử tuyển cho học sinh, sinh viên dân tộc thiểu số; thành lập Hội đồng cơ sở xét tặng danh hiệu “Nhà giáo nhân dân”, “Nhà giáo ưu tú”.

Lĩnh vực Giáo dục và Đào tạo được quy định tại Nghị định 142/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ.

2. Lĩnh Vực Khoa Học và Công Nghệ

2.1. Ủy Ban Nhân Dân Cấp Xã

UBND cấp xã được phân định thẩm quyền thực hiện:

Kiểm tra nhà nước về đo lường: Kiểm tra phép đo, phương tiện đo, lượng hàng đóng gói sẵn theo quy định trong phạm vi địa bàn quản lý.
Chất lượng sản phẩm hàng hóa: Quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa trong phạm vi địa bàn.
Công nghệ thông tin: Quản lý đầu tư ứng dụng CNTT; cung cấp thông tin về chiến lược, kế hoạch, quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội; đảm bảo có thông tin về tổ chức bộ máy hành chính, bản đồ địa giới, điều kiện tự nhiên, lịch sử, truyền thống văn hóa, di tích, danh thắng; tiểu sử và nhiệm vụ lãnh đạo cơ quan.

2.2. Chủ Tịch Ủy Ban Nhân Dân Cấp Xã

Không có quy định cụ thể về thẩm quyền trong lĩnh vực Khoa học và Công nghệ.

3. Lĩnh Vực Văn Hóa, Thể Thao và Du Lịch

3.1. Chủ Tịch UBND Cấp Xã

Văn hóa, gia đình: Thành lập Hội đồng xác định mức độ hỗ trợ thiệt hại cho cá nhân tham gia phòng, chống bạo lực gia đình.
Tiếp nhận hồ sơ: Giải quyết, xử lý hồ sơ khi kết thúc hoạt động cấp huyện khi được UBND, Chủ tịch UBND cấp tỉnh phân công.

Lĩnh vực Văn hóa – Thể thao và Du lịch được quy định tại Nghị định 137/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025.

4. Lĩnh Vực Y Tế

4.1. Ủy Ban Nhân Dân Cấp Xã

UBND cấp xã được phân định thẩm quyền:

Trẻ em: Lưu hồ sơ cá nhân, gia đình đăng ký chăm sóc trẻ em thay thế; nhận quyết định chấm dứt việc chăm sóc trẻ em tại cơ sở trợ giúp xã hội để giao nhận trẻ.
Hội đồng cấp cơ sở ở xã: Trong trường hợp không đủ điều kiện thành lập Hội đồng tại xã/phường/đặc khu, gửi hồ sơ xét tặng danh hiệu “Thầy thuốc nhân dân”, “Thầy thuốc ưu tú” về Sở Y tế tỉnh, thành phố.

4.2. Chủ Tịch Ủy Ban Nhân Dân Cấp Xã

Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền:

Bảo trợ xã hội & phòng chống tệ nạn xã hội: Quyết định hưởng, điều chỉnh, tạm dừng, thôi hưởng trợ cấp sinh hoạt hằng tháng; hỗ trợ chi phí mai táng cho nghệ nhân, đối tượng bảo trợ xã hội; hỗ trợ lương thực, nhu yếu phẩm, chi phí điều trị người bị thương nặng; hỗ trợ làm/sửa chữa nhà ở cho trẻ em khi cha mẹ chết, mất tích do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh,…
Trẻ em: Thành lập, cấp đăng ký hoạt động cơ sở cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em; quyết định chăm sóc thay thế; chuyển trẻ em đang được chăm sóc tại cơ sở trợ giúp xã hội về gia đình, cá nhân; chấm dứt việc chăm sóc thay thế; thực hiện công nhận xã, phường phù hợp với trẻ em.
Phòng bệnh: Thực hiện các biện pháp phòng bệnh.
Khám bệnh, chữa bệnh, thi đua khen thưởng: Giải quyết trường hợp người bệnh tử vong là người nước ngoài không có thân nhân, xác định quốc tịch; thành lập Hội đồng cấp cơ sở.

5. Lĩnh Vực Dân Tộc và Tôn Giáo

5.1. Ủy Ban Nhân Dân Cấp Xã

Dân tộc:
- Tổ chức rà soát, lập danh sách xã khu vực III, II, I và công nhận thôn đặc biệt khó khăn thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi giai đoạn 2021-2025 gửi UBND tỉnh phê duyệt.
- Lập hồ sơ xác định danh sách xã khu vực III, II, I và thôn đặc biệt khó khăn theo Quyết định 33/2020/QĐ-TTg gửi UBND cấp tỉnh.
- Cung cấp, chịu trách nhiệm về tính chính xác số liệu, tài liệu liên quan quá trình kiểm tra, rà soát.
Tín ngưỡng, tôn giáo:
- Tiếp nhận thông báo tổ chức lễ hội tín ngưỡng định kỳ, mở lớp bồi dưỡng tôn giáo, danh mục hoạt động tôn giáo, tổ chức hội nghị của tổ chức tôn giáo, tổ chức quyên góp của cơ sở/tổ chức tôn giáo.
- Chấp thuận tổ chức đại hội của tổ chức tôn giáo, tổ chức được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động tôn giáo; chấp thuận tổ chức cuộc lễ, giảng đạo ngoài cơ sở tôn giáo.

Lĩnh vực này được quy định tại Nghị định 124/2025/NĐ-CP ngày 11/6/2025.

5.2. Chủ Tịch Ủy Ban Nhân Dân Cấp Xã

Công nhận người có uy tín: Quyết định số lượng người có uy tín trong trường hợp thôn thành lập mới do sáp nhập các thôn theo điểm b khoản 3 Điều 4 Quyết định 12/2018/QĐ-TTg, sửa đổi tại Quyết định 28/2023/QĐ-TTg.

Kết luận

Hệ thống quy định về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương cấp nêu trên góp phần tăng tính chủ động, linh hoạt cho chính quyền cấp xã trong quản lý nhà nước các lĩnh vực quan trọng. Qua đó, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững, đồng thời đảm bảo sự thống nhất trong chỉ đạo điều hành từ Trung ương đến địa phương.

Hãy liên hệ để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời: