Trong quá trình xây dựng và hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nước, việc phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền giữa các cấp chính quyền đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Đối với cấp xã – cấp chính quyền gần dân nhất, những quy định rõ ràng về nhiệm vụ, quyền hạn trong các lĩnh vực như tài chính và công thương không chỉ giúp bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý mà còn góp phần phát huy tính chủ động, sáng tạo của địa phương. Bài viết dưới đây sẽ trình bày cụ thể về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương cấp xã trong lĩnh vực tài chính và công thương, qua đó làm rõ cơ sở pháp lý và ý nghĩa thực tiễn của các quy định này.
I. LĨNH VỰC TÀI CHÍNH
1. Nhiệm vụ, quyền hạn được phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền đối với Hội đồng nhân nhân cấp xã
- HĐND cấp tỉnh quyết định phân bổ hoặc phân cấp cho Hội đồng nhân dân cấp xã quyết định phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương hằng năm của từng chương trình mục tiêu quốc gia chi tiết đến dự án thành phần (điểm c khoản 1 Điều 4).
- Căn cứ khả năng cân đối ngân sách của địa phương, HĐND cấp xã được quyết định việc bố trí vốn ngân sách của địa phương bao gồm vốn đầu tư công, vốn đầu tư phát triển khác, kinh phí thường xuyên, giao UBND cùng cấp ủy thác cho Ngân hàng Chính sách xã hội tại địa phương để hỗ trợ thực hiện một số hoạt động của các chương trình mục tiêu quốc gia: phát triển sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm, ổn định sinh kế, hỗ trợ cải thiện nhà ở; phát triển các sản phẩm thuộc Chương trình mỗi xã một sản phẩm; duy trì và phát triển các làng nghề truyền thống; phát triển du lịch nông thôn (điểm a khoản 6 Điều 4).
- Hội đồng nhân dân cấp xã được quyết định điều chỉnh phương án phân bổ vốn đầu tư công, kinh phí thường xuyên giữa các chương trình mục tiêu quốc gia trong kế hoạch đầu tư công trung hạn, kế hoạch đầu tư vốn hằng năm, dự toán ngân sách nhà nước hằng năm đã được cấp có thẩm quyền giao; cơ cấu nguồn vốn ngân sách nhà nước giữa chi đầu tư, chi thường xuyên của các dự án thành phần không còn đối tượng hỗ trợ để tập trung vốn thực hiện các dự án thành phần khác thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 – 2025.
- Căn cứ danh mục dự án dự kiến đã báo cáo Hội đồng nhân dân cấp xã, UBND cùng cấp giao kế hoạch đầu tư công trung hạn thực hiện các dự án đầu tư xây dựng quy mô nhỏ, kỹ thuật không phức tạp theo tổng vốn thực hiện các dự án; không bắt buộc giao danh mục dự án trong kế hoạch đầu tư công trung hạn (điểm a khoản 8 Điều 4).
- Trong trường hợp cần thiết, UBND cấp tỉnh căn cứ quy định Luật Tổ chức chính quyền địa phương trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định phân cấp cho Hội đồng nhân dân cấp xã quyết định danh mục dự án đầu tư công, điều chỉnh danh mục dự án đầu tư công trung hạn và hằng năm trong giai đoạn 5 năm của chương trình mục tiêu quốc gia phù hợp với điều kiện thực tiễn tại địa phương.
Căn cứ Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, UBND cấp xã lập, tổng hợp danh mục dự án đầu tư công trung hạn giai đoạn 5 năm và hằng năm trong giai đoạn 5 năm của cấp huyện trình Hội đồng nhân dân cấp xã quyết định (tại điểm c khoản 5 Điều 6 Nghị định số 27/2022/NĐ- CP, được sửa đổi, bổ sung tại khoản 3 Điều 1 Nghị định số 38/2023/NĐ-CP).
2. Nhiệm vụ, quyền hạn được phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền đối với Ủy ban nhân dân cấp xã
UBND cấp xã được phân định thẩm quyền thực hiện nhiệm vụ, nhóm nhiệm vụ trong các lĩnh vực sau:
- Đầu tư phát triển: Khi được phân cấp, UBND cấp xã quyết định việc điều chỉnh kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước của các chương trình mục tiêu quốc gia chưa giải ngân hết trong năm 2023 đã được chuyển sang năm 2024; Giao mục tiêu nhiệm vụ, kế hoạch đầu tư công trung hạn, danh mục dự án đầu tư công trung hạn; Công khai thông tin chính sách, rà soát, thẩm định, tổng hợp và phê duyệt Danh sách đối tượng chính sách có nhu cầu được hỗ trợ chính sách; Thành lập Tổ thẩm định hồ sơ đề nghị dự án, phương án sản xuất, dịch vụ và quyết định đơn vị, bộ phận giúp việc cho Tổ thẩm định.
- Đầu tư công: Quyết định chủ trương đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư, dừng chủ trương đầu tư, gia hạn thời gian bố trí vốn; Quyết định phê duyệt dự án qua 02 địa bàn đơn vị hành chính
- Đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư: Thực hiện nhiệm vụ của bên mời quan tâm; Lựa chọn phương thức cung cấp sản phẩm, dịch vụ công phù hợp, đáp ứng đầy đủ các điều kiện; Quyết định giao nhiệm vụ, đặt hàng cung cấp sản phẩm, dịch vụ công cho đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc; đặt hàng đối với nhà cung cấp dịch vụ sự nghiệp công khác; nhà sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích hoặc tổ chức đấu thầu; Phê duyệt dự toán kinh phí giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ sự nghiệp công cho đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện; Ban hành Quyết định đặt hàng cung cấp dịch vụ sự nghiệp công.
- Đầu tư theo phương thức đối tác công tư: Chủ trì, tổ chức kiểm tra hoạt động lựa chọn nhà đầu tư khi có yêu cầu của cơ quan kiểm tra về công tác lựa chọn nhà đầu tư.
- Quản lý sử dụng tài sản công: Xác nhận số tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được trừ vào tiền sử dụng đất, tiền thuê đất phải nộp; Báo cáo tình hình quản lý, sử dụng tài sản công; Phê duyệt phương án xử lý, khai thác tài sản công; Có văn bản gửi cơ quan quản lý đường bộ cấp tỉnh về việc: (i) Đề nghị phê duyệt danh mục tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, (ii) Đề nghị phê duyệt danh mục tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ; Tiếp nhận hồ sơ, trình cấp có thẩm quyền, báo cáo, phê duyệt: (i) Các vấn đề liên quan tài sản kết cấu hạ tầng chợ; (ii) Các vấn đề liên quan tài sản kết cấu hạ tầng thủy lợi; Các nhiệm vụ liên quan dự án đầu tư đối tác công tư; thanh lý tài sản, chuyển giao tài sản kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa; xử lý tài sản là tang vật bị tịch thu, là vật chứng vụ án, tài sản của người bị kết án bị tịch thu; xử lý các vấn đề theo thẩm quyền về tài sản là bất động sản vô chủ, tài sản bị bỏ quên, đánh rơi, về tài sản là di sản không có người thừa kế, tài sản do chủ sở hữu tự nguyện giao cho quyền sở hữu cho Nhà nước Việt Nam; các nhiệm vụ thuộc thẩm quyền về kinh doanh nhà, quỹ nhà đất, khai thác nhà đất; các dữ liệu, phần mềm quản lý tài sản công.
- Quản lý thuế, phí: Phối hợp với cơ quan quản lý thuế trong việc cấp, thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh, hợp tác xã đối với các trường hợp đã được xóa nợ; phân hạng đất tính thuế, kiểm tra xem xét và tổng hợp kết quả phân hạng đất của địa phương; phân hạng đất tính thuế sử dụng đất nông nghiệp, kiểm tra xem xét và tổng hợp kết quả phân hạng đất của địa phương.
- Quản lý, điều tiết giá của nhà nước: Tổ chức triển khai thực hiện bình ổn giá tại phạm vi địa phương theo phân công của UBND cấp tỉnh.
- Kinh doanh bảo hiểm: Tổng hợp, thẩm định danh sách tổ chức, cá nhân sản xuất nông nghiệp thuộc đối tượng được hỗ trợ; tổng hợp và gửi danh sách tổ chức, cá nhân sản xuất nông nghiệp không còn thuộc đối tượng được hỗ trợ hoặc thay đổi diện hộ nghèo, cận nghèo; thực hiện việc tiếp nhận Quyết định chuyển trả phí bảo hiểm được ngân sách nhà nước hỗ trợ cho doanh nghiệp bảo hiểm hoặc yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm chuyển trả lại ngân sách nhà nước.
- Quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh, tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã: Xử lý tài sản chung của thành viên tổ hợp tác khi chấm dứt hoạt động; Báo cáo về tình hình hoạt động và quản lý nhà nước đối với tổ hợp tác; xử lý tài sản của hợp tác; hỗ trợ phát triển kết cấu hạ tầng, trang thiết bị; hỗ trợ cho tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
- Tín dụng chính sách xã hội: Phối hợp với các tổ chức chính trị – xã hội để lồng ghép các chương trình, dự án sản xuất – kinh doanh, chuyển đổi cơ cấu, lựa chọn cây trồng, vật nuôi, ngành nghề, chương trình chuyển giao công nghệ, khuyến công, khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư, hướng dẫn thị trường với việc sử dụng vốn tín dụng; Kết hợp các chương trình: kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng, văn hoá – xã hội hỗ trợ người vay sử dụng vốn vay đúng mục đích, có hiệu quả và hạn chế rủi ro.
3. Nhiệm vụ, quyền hạn được phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền đối với Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã
Chủ tịch UBND cấp xã được phân định thẩm quyền thực hiện các nhiệm vụ, nhóm nhiệm vụ trong các lĩnh vực sau:
- Đầu tư phát triển: Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định hoặc ủy quyền cho Thủ trưởng sở, ban, ngành trực thuộc phê duyệt dự án, kế hoạch liên kết thuộc phạm vi quản lý cấp tỉnh; Chủ tịch UBND cấp xã quyết định hoặc ủy quyền cho Thủ trưởng phòng, ban trực thuộc quyết định phê duyệt dự án, kế hoạch liên kết thuộc phạm vi quản lý cấp xã; thẩm quyền về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công.
- Đầu tư công: Quyết định đầu tư, điều chỉnh dự án đầu tư, tạm ngừng, hủy bỏ chương trình, dự án đầu tư.
- Đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư: Có trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ được ủy quyền phê duyệt hồ sơ mời thầu theo quy định; thực hiện nhiệm vụ được ủy quyền phê duyệt hồ sơ mời thầu theo quy định.
- Quản lý, sử dụng tài sản công: Tổ chức cưỡng chế thi hành quyết định trưng mua tài sản; Sử dụng đất có thời hạn quy định; Tổ chức cưỡng chế thi hành quyết định trưng dụng tài sản; Quyết định xác lập quyền sở hữu toàn dân đối với tài sản là bất động sản vô chủ, tài sản bị đánh rơi, bỏ quên, di sản không có người thừa kế; Phê duyệt phương án xử lý tài sản là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tịch thu; Quyết định xác lập quyền sở hữu toàn dân đối với:
(i) tài sản là vật chứng vụ án, tài sản của người bị kết án bị tịch thu,
(ii) tài sản bị đánh rơi, bỏ quên,
(iii) tài sản là di sản không có người thừa kế; Thực hiện trình tự, thủ tục lập, phê duyệt phương án xử lý tài sản là bất động sản vô chủ, tài sản bị đánh rơi, bỏ quên, tài sản là di sản không có người thừa kế; Thực hiện trình tự, thủ tục lập, phê duyệt phương án xử lý tài sản do chủ sở hữu tự nguyện chuyển giao quyền sở hữu cho Nhà nước Việt Nam.
- Quản lý thuế, phí: Ban hành quyết định cưỡng chế đối với các quyết định hành chính về quản lý thuế do mình ban hành được quy định tại điểm a khoản 3 Điều 31, điểm a khoản 3 Điều 32, tiết a.3 điểm a khoản 3 Điều 34, điểm a khoản 5 Điều 35, điểm a khoản 3 Điều 36 Nghị định số 126/2020/NĐ-CP ngày 19 tháng 10 năm 2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý thuế; thành lập Hội đồng định giá tài sản được quy định tại điểm a khoản 10 Điều 35 Nghị định số 126/2020/NĐ-CP; quyết định thành lập Hội đồng tư vấn thuế xã, phường được quy định tại khoản 1 Điều 28 Luật Quản lý thuế.
- Tín dụng chính sách xã hội: Chỉ đạo các cơ quan chuyên môn về xoá đói, giảm nghèo của xã phối hợp với các tổ chức chính trị – xã hội làm tốt công tác tuyên truyền, vận động và tạo điều kiện để thực hiện chính sách tín dụng đối với Người vay trên địa bàn.
4. Nhiệm vụ, quyền hạn được phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền đối với Cơ quan chuyên môn của Ủy ban nhân dân cấp xã
Cơ quan chuyên môn của UBND cấp xã được phân định thẩm quyền thực hiện các nhiệm vụ, nhóm nhiệm vụ trong các lĩnh vực sau:
- Đầu tư phát triển: Trường hợp tại địa bàn thực hiện dự án chưa có hàng hóa, dịch vụ cùng loại được mua bán thì cơ quan chuyên môn về tài chính thuộc UBND cùng cấp tham chiếu giá bán hàng hóa, dịch vụ cùng loại trên địa bàn tỉnh để đề xuất; đối với dự án do Chủ tịch UBND cấp xã phê duyệt thì cơ quan chuyên môn về tài chính thuộc UBND cấp xã đề xuất.
- Quản lý, sử dụng tài sản công: Bàn giao, quyết định phê duyệt phương án; lập phương án xử lý, khai thác, xử lý tài sản công do cơ quan, người có thẩm quyền quyết định thu hồi; Báo cáo tình hình quản lý, sử dụng tài sản công; Tổ chức bán đối với tài sản công do Hội đồng nhân dân cấp huyện, UBND cấp huyện, Chủ tịch UBND cấp huyện quyết định bán; Có ý kiến bằng văn bản về tình trạng tài sản và khả năng sửa chữa (đối với tài sản là nhà, công trình xây dựng chưa hết hạn sử dụng nhưng bị hư hỏng mà không thể sửa chữa được); Chuyển giao tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ về địa phương quản lý, xử lý; Tham gia Hội đồng xác định giá cho thuê quyền khai thác tài sản, chuyển nhượng có thời hạn quyền khai thác tài sản kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa; Lập, đề xuất phương án xử lý tài sản là vật chứng vụ án, tài sản của người bị kết án bị tịch thu; Lập, đề xuất phương án xử lý tài sản là bất động sản vô chủ, tài sản bị đánh rơi, bỏ quên, di sản không có người thừa kế; Lập, đề xuất phương án xử lý tài sản do chủ sở hữu tự nguyện chuyển giao quyền sở hữu cho Nhà nước Việt Nam; Thực hiện các trình tự, thủ tục, quyết định xác lập quyền sở hữu đối với tài sản là bất động sản vô chủ, di sản không có người thừa kế, tài sản bị đánh rơi, bỏ quên; Tiếp nhận, bảo quản tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm; Làm thành viên Hội đồng đấu giá tài sản, Hội đồng xác định giá; Làm chủ tài khoản tạm giữ của Phòng Tài chính – Kế hoạch và các nhiệm vụ liên quan khác.
Lĩnh vực Tài chính được quy định cụ thể tại Nghị định số 125/2025/NĐ-CP ngày 11/6/2025 của Chính phủ quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 02 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Tài chính.
II. LĨNH VỰC CÔNG THƯƠNG
1. Nhiệm vụ, quyền hạn được phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền đối với Ủy ban nhân dân cấp xã
UBND cấp xã được phân định thẩm quyền thực hiện nhiệm vụ, nhóm nhiệm vụ trong các lĩnh vực sau:
- Điện lực: Thẩm định, phê duyệt phương án ứng phó thiên tai cho công trình vùng hạ du đập thủy điện; Phối hợp với đơn vị bán điện tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn, nâng cao nhận thức cho tổ chức, cá nhân sử dụng điện an toàn; Phối hợp với chủ sở hữu công trình thủy điện quyết định vị trí lắp đặt cột thủy chí hoặc trang thiết bị có tính năng tương tự cột thủy chí.
- Công nghiệp tiêu dùng: Cấp, cấp lại, sửa đổi, bổ sung, thu hồi Giấy phép bán lẻ sản phẩm thuốc lá; Báo cáo về Sở Công thương tình hình kinh doanh, cấp Giấy phép bán lẻ sản phẩm thuốc lá của thương nhân trên địa bàn.
- Quản lý, phát triển cụm công nghiệp: Xây dựng phương án phát triển, thành lập, mở rộng cụm công nghiệp; hỗ trợ chủ đầu tư triển khai đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, quản lý hiệu quả các cụm công nghiệp; tiếp nhận, giải quyết hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền giải quyết các thủ tục triển khai dự án đầu tư vào cụm công nghiệp; Quyết định hỗ trợ đầu tư hoặc đề xuất cơ quan có thẩm quyền quyết định hỗ trợ đầu tư hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài cụm công nghiệp; Thanh tra, kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất, xử lý vi phạm; định kỳ hoặc đột xuất về cụm công nghiệp; xây dựng, hoàn thành phương án, báo cáo điều chỉnh phương án phát triển cụm công nghiệp; đề nghị thành lập hoặc mở rộng cụm công nghiệp; Đề nghị làm chủ đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp; Chỉ đạo chủ đầu tư, cơ quan, đơn vị tổ chức lập, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng cụm công nghiệp; thực hiện tiếp nhận báo cáo và báo cáo định kỳ theo thẩm quyền.
- Sản xuất, kinh doanh rượu: Cấp, cấp lại, sửa đổi, bổ sung, thu hồi Giấy phép sản xuất rượu thủ công; Tiếp nhận đăng ký của thương nhân bán rượu; Kiểm tra, giám sát đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh rượu; báo cáo tình hình sản xuất rượu.
- Hóa chất: Thực hiện nhiệm vụ tiếp nhận Kế hoạch, Quyết định phê duyệt kèm theo Kế hoạch để thực hiện dự án liên quan lĩnh vực hóa chất thuộc thẩm quyền UBND cấp xã.
- Kinh doanh khí: Cấp, cấp lại, điều chỉnh, thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện cửa hàng bán lẻ LPG chai trong lĩnh vực kinh doanh khí; Chủ trì, phối hợp với các đơn vị có liên quan kiểm tra, giám sát việc thực hiện của cửa hàng bán lẻ LPG chai theo quy định.
- Quản lý chợ: Thực hiện theo phân cấp của UBND cấp tỉnh về quản lý chợ trên địa bàn; Thành lập Ban chuyển đổi mô hình quản lý chợ ở cấp xã; Niêm yết công khai tại trụ sở UBND cấp xã Phương án chuyển đổi mô hình quản lý chợ.
- Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng: Thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục kiến thức và pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Kiểm tra hoạt động của tổ chức xã hội tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Quản lý theo thẩm quyền đối với các chợ, trung tâm thương mại trên địa bàn; Báo cáo kết quả thực hiện quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Ban hành quy chế phối hợp quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
2. Nhiệm vụ, quyền hạn được phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền đối với Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã
Không có
Lĩnh vực Công thương được quy định cụ thể tại Nghị định số 139/2025/NĐ-CP ngày 12 tháng 6 năm 2025 của Chính phủ quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 02 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công thương.
———————————————————————————————————————————————————————————–
Hãy liên hệ để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời:
LS.Quãng: 0932.571.339 – LS.Ân: 0905.999.655
Website:https://luatmtpd.com/ 
Email: 
Fanpage:
Văn phòng Công ty tại Đà Nẵng316 CÁCH MẠNG THÁNG 8, CẨM LỆ, ĐÀ NẴNG
Hoạt động tại Quảng Nam 0905.99.96.55
Hoạt động tại Huế 0932.57.13.39
Hoạt động tại Quảng Bình0971.319.894
Trân trọng!
