Những điểm mới trong Luật Tổ chức Tòa án nhân dân sửa đổi 2025

1. Bối cảnh sửa đổi

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân nhằm cụ thể hóa chủ trương tinh gọn bộ máy chính trị được nêu tại các kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Trọng tâm là điều chỉnh tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp Tòa án nhân dân (TAND) để đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong giai đoạn mới.

2. Tổ chức hệ thống TAND: Từ bốn cấp xuống ba cấp

Cấp Tòa án	Trước khi sửa đổi	Sau khi sửa đổi
Cấp trung ương	TAND Tối cao	Giữ nguyên
Cấp cao / phúc thẩm	TAND cấp cao (03 Tòa)	Giải thể – chức năng phúc thẩm chuyển về TAND Tối cao
Cấp tỉnh	63 TAND tỉnh, thành phố	34 TAND cấp tỉnh • 11 đơn vị giữ nguyên • 23 đơn vị hình thành sau sắp xếp
Cấp huyện	693 TAND cấp huyện	355 TAND khu vực – sáp nhập để phủ kín địa bàn
Tòa án chuyên biệt	Chưa có	• Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế • Tòa Phá sản & Sở hữu trí tuệ tại một số TAND khu vực (HN, ĐN, TP.HCM)
Tòa án quân sự	Giữ nguyên	Giữ nguyên

3. Những điểm mới nổi bật ở từng cấp TAND

3.1. Tòa án nhân dân Tối cao

Nhiệm vụ quyền hạn

Nhận thụ lý phúc thẩm các vụ án hình sự do TAND cấp tỉnh sơ thẩm bị kháng cáo, kháng nghị.
Tiếp tục thực hiện giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật.

Cơ cấu tổ chức

Thành lập 03 Tòa Phúc thẩm (Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM)
Tăng số Thẩm phán TAND Tối cao từ 13–17 lên 23–27 người.

3.2. Tòa án nhân dân cấp tỉnh

Chức năng mới

Thêm thẩm quyền giám đốc thẩm, tái thẩm với bản án của TAND khu vực
Phúc thẩm các bản án, quyết định sơ thẩm của TAND khu vực
Sơ thẩm các vụ án hình sự nghiêm trọng (khung hình phạt trên 20 năm, chung thân, tử hình).

Cơ cấu:

Ủy ban Thẩm phán, 06 Tòa chuyên trách (Hình sự, Dân sự, Hành chính, Kinh tế, Lao động, Gia đình & Người chưa thành niên) và bộ máy giúp việc.

3.3. Tòa án nhân dân khu vực

Thẩm quyền chính

Sơ thẩm:

Các vụ án hình sự có khung hình phạt đến 20 năm.
Tất cả vụ án hành chính, dân sự, kinh tế, lao động… (trừ yêu cầu hủy/đăng ký phán quyết trọng tài).
Thụ lý phá sản và sở hữu trí tuệ tại các Tòa chuyên trách đặt ở Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM.

Cơ cấu:

Các Tòa chuyên trách tương tự cấp tỉnh; bổ sung Tòa Phá sản & Tòa Sở hữu trí tuệ (nơi được chỉ định).

4. Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế

Thẩm quyền, thủ tục tố tụng, ngôn ngữ và quy trình xét xử do Quốc hội quy định riêng.
Nhắm tới giải quyết nhanh chóng, chuẩn mực quốc tế cho các tranh chấp thương mại, tài chính quy mô lớn.

5. Nhân sự Tòa án

5.1. Tiêu chuẩn Thẩm phán TAND Tối cao

Bổ sung điều kiện: Vụ trưởng (hoặc tương đương) tại TAND Tối cao, có ≥ 5 năm kinh nghiệm và là Thẩm phán, có thể được xét bổ nhiệm – nhưng không quá 10 % tổng biên chế Thẩm phán TAND Tối cao.

5.2. Hội đồng tuyển chọn, giám sát Thẩm phán quốc gia

Thêm 03 thành viên:
1. Thủ trưởng đơn vị thuộc TAND Tối cao (là Thẩm phán).
2. Chánh tòa Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao.
3. Chánh án TAND cấp tỉnh (do Chánh án TAND Tối cao chỉ định).

6. Hội thẩm nhân dân: Quy trình bầu, miễn nhiệm mới

Xác định nhu cầu: TAND cấp tỉnh lập phương án số lượng, cơ cấu Hội thẩm cho chính mình và các TAND khu vực.
Đề cử: Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh lựa chọn người đủ tiêu chuẩn.
Bầu cử: Hội đồng nhân dân cấp tỉnh tiến hành bầu Hội thẩm.
Miễn nhiệm/bãi nhiệm: Chánh án TAND cấp tỉnh, sau khi thống nhất với Ủy ban MTTQ cùng cấp, trình Hội đồng nhân dân cấp tỉnh xem xét.

Kết luận

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức TAND 2025 là bước đi quan trọng trong tiến trình cải cách tư pháp, hướng tới bộ máy Tòa án tinh gọn, chuyên nghiệp, chuyên sâu – đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển đất nước giai đoạn mới.

Nguồn: Tạp chí điện tử Toà án nhân dân ngày 10/7/2025

———————————————————————————————————————————————————————

Hãy liên hệ để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời: