PHẠM TỘI CÓ TỔ CHỨC THEO NGHỊ QUYẾT 04/2025/NQ-HĐTP

Ngày 15/11/2025, Nghị quyết số 04/2025/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao chính thức có hiệu lực, hướng dẫn áp dụng các tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng trách nhiệm hình sự theo Điều 51 và Điều 52 Bộ luật Hình sự năm 2015.
Trong đó, tình tiết “phạm tội có tổ chức” tiếp tục được xác định là một trong những yếu tố tăng nặng trách nhiệm hình sự quan trọng, phản ánh mức độ nguy hiểm cao hơn của hành vi phạm tội.

1. Khái niệm phạm tội có tổ chức

Theo Khoản 2 Điều 17 Bộ luật Hình sự quy định như sau:

Điều 17. Đồng phạm

2. Phạm tội có tổ chức là hình thức đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm.

Điều này có nghĩa, không phải mọi trường hợp có nhiều người cùng phạm tội đều được xem là “phạm tội có tổ chức”.

2. Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự

Căn cứu theo điểm a khoản 1 Điều 52 của Bộ luật Hình sự quy định như sau:

Điều 52. Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự

1. Chỉ các tình tiết sau đây mới là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự:

a) Phạm tội có tổ chức;

b) Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp;

c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội;

d) Phạm tội có tính chất côn đồ;

đ) Phạm tội vì động cơ đê hèn;

e) Cố tình thực hiện tội phạm đến cùng;

g) Phạm tội 02 lần trở lên;

h) Tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm;

i) Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ có thai hoặc người đủ 70 tuổi trở lên;

k) Phạm tội đối với người ở trong tình trạng không thể tự vệ được, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, người bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác;

l) Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội;

m) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt hoặc tàn ác để phạm tội;

n) Dùng thủ đoạn hoặc phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người để phạm tội;

o) Xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội;

p) Có hành động xảo quyệt hoặc hung hãn nhằm trốn tránh hoặc che giấu tội phạm.

2. Các tình tiết đã được Bộ luật này quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung hình phạt thì không được coi là tình tiết tăng nặng.

Theo đó, phạm tội có tổ chức là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự.

3. Quy định về phạm tội có tổ chức tại Khoản 1 Điều 4 Nghị quyết số 04/2025/NQ-HĐTP

Điều 4. Về các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 52 của Bộ luật Hình sự

1. “Phạm tội có tổ chức” quy định tại điểm a khoản 1 Điều 52 của Bộ luật Hình sự là hình thức đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ và phân công, sắp đặt vai trò của những người cùng thực hiện tội phạm.

Trường hợp xác định là phạm tội có tổ chức thì phải áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự này đối với tất cả những người cùng thực hiện tội phạm (người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức).

Khi áp dụng tình tiết tăng nặng này thì mức độ tăng nặng trách nhiệm hình sự phụ thuộc vào quy mô tổ chức, vai trò của từng người trong việc tham gia hành vi phạm tội.

Theo đó, để được xác định, hành vi phạm tội có tổ chức phải có ba yếu tố cơ bản sau:

(1) Có từ hai người trở lên cùng tham gia phạm tội

Đây là điều kiện tiên quyết – hành vi phải do nhiều người cùng thực hiện, cùng hướng tới một mục đích phạm tội.

(2) Có sự câu kết chặt chẽ

Những người cùng phạm tội có sự bàn bạc, thống nhất ý chí, kế hoạch và phương thức thực hiện, thể hiện tính phối hợp cao độ. Mức độ câu kết càng chặt, quy mô càng lớn thì tính chất phạm tội càng nghiêm trọng.

(3) Có sự phân công, sắp đặt vai trò

Mỗi người trong nhóm tội phạm đều được giao nhiệm vụ cụ thể – người chỉ đạo, người trực tiếp thực hiện, người giúp sức, người cảnh giới… Sự sắp xếp này thể hiện tính tổ chức và chủ động trong việc thực hiện hành vi phạm tội.

4. Dịch vụ Luật sư hình sự – Mặt Trời Phương Đông

Trong các vụ án hình sự, đặc biệt là những vụ có yếu tố đồng phạm hoặc phạm tội có tổ chức, việc bị cáo buộc “có sự câu kết chặt chẽ, phân công vai trò rõ ràng” có thể khiến mức hình phạt bị tăng nặng đáng kể.
Nếu không có sự tham gia kịp thời của luật sư bào chữa chuyên sâu, người bị buộc tội rất dễ bị đánh giá sai về vai trò, phải chịu hình phạt cao hơn thực tế.

Với đội ngũ Luật sư hình sự giàu kinh nghiệm của Công ty Luật Mặt Trời Phương Đông, chúng tôi cam kết đồng hành, bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp cho thân chủ trong mọi giai đoạn tố tụng.

4.1. Phân tích, đánh giá toàn diện hồ sơ vụ án

Nghiên cứu kỹ hồ sơ điều tra, cáo trạng, lời khai và chứng cứ để xác định có hay không dấu hiệu “phạm tội có tổ chức”;
Đánh giá vai trò thực tế của thân chủ (người tổ chức, thực hành, giúp sức hay chỉ liên quan gián tiếp) – cơ sở quan trọng để loại trừ hoặc giảm nhẹ tình tiết tăng nặng;
Đề xuất phương án chứng minh hành vi không mang tính tổ chức, không có sự câu kết chặt chẽ giữa các đồng phạm.

4.2. Xây dựng chiến lược bào chữa toàn diện

Lập kịch bản bào chữa chuyên sâu, tập trung phản bác các yếu tố cấu thành “tổ chức phạm tội”:
- Không có kế hoạch, bàn bạc hoặc phân công trước;
- Hành vi mang tính bộc phát, tự phát;
- Thân chủ chỉ tham gia nhất thời hoặc bị lôi kéo.
Chuẩn bị lập luận pháp lý và chứng cứ phản biện chặt chẽ trong quá trình hỏi cung, đối chất, tranh tụng tại tòa;
Đại diện làm việc với Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án, đảm bảo mọi quyền bào chữa của thân chủ được tôn trọng.

4.3. Tư vấn giảm nhẹ hình phạt và bảo vệ quyền lợi nhân đạo

Xây dựng bộ hồ sơ xin giảm nhẹ hình phạt, chứng minh thân chủ có nhân thân tốt, thành khẩn khai báo, khắc phục hậu quả hoặc có hoàn cảnh đặc biệt;
Đề nghị Tòa án áp dụng các tình tiết giảm nhẹ quy định tại Điều 51 Bộ luật Hình sự để cân bằng với tình tiết tăng nặng;
Tư vấn, hỗ trợ xin hưởng án treo, giảm án, hoặc hoãn thi hành án nếu đủ điều kiện pháp luật.

Hãy liên hệ để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời: