THẨM QUYỀN CỦA TRƯỞNG, PHÓ CÔNG AN CẤP XÃ TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ: BƯỚC TIẾN MỚI TRONG CẢI CÁNH TƯ PHÁP

Ngày 27/6/2025, ngành tư pháp ban hành Thông tư 04/2025 hướng dẫn Bộ luật Tố tụng hình sự sửa đổi.

Đây là một bước tiến quan trọng nhằm làm gọn bộ máy. Giải quyết vụ việc nhanh chóng tại cấp cơ sở, đồng thời đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp hiện nay.

Cơ sở pháp lý của việc mở rộng thẩm quyền

Ngày 27/6/2025, ban hành Thông tư liên tịch số 04/2025.
Thông tư hướng dẫn thi hành Bộ luật Tố tụng hình sự sửa đổi.
Luật sửa đổi năm 2025 phù hợp với sáp nhập hành chính. Hiện nay chỉ còn một cấp cơ quan điều tra tại cấp tỉnh.
Cụ thể như sau:
– Khoản 4 Điều 36 (sửa đổi): Thủ trưởng cấp tỉnh được ủy quyền cho điều tra viên trung cấp hoặc cao cấp tại Công an xã.
Điều tra viên này có thể là trưởng hoặc phó trưởng Công an xã.

– Khoản 1a Điều 37 (bổ sung): Luật quy định rõ nhiệm vụ điều tra viên cấp xã. Khi được phân công, họ điều tra án ít nghiêm trọng và nghiêm trọng.

Các hoạt động tố tụng được ủy quyền tại cấp xã

Theo thông tư liên tịch số 04/2025, có 6 loại hoạt động mà thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh có thể ủy quyền cho điều tra viên trung cấp, cao cấp là trưởng hoặc phó trưởng Công an cấp xã, bao gồm:
a. Trưng cầu giám định chất ma túy, định giá tài sản.
b. Giữ người trong trường hợp khẩn cấp.
c. Bắt người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp.
d. Ra lệnh tạm giữ người.
e. Khám nghiệm hiện trường.
f. Thực hiện khám xét, kể cả khẩn cấp.
📌 Sau khi làm, phải báo cáo lên cấp tỉnh.
Điều kiện bổ nhiệm và bố trí điều tra viên tại Công an cấp xã

Để thực hiện nhiệm vụ mới, Bộ luật Tố tụng hình sự quy định rõ:
– Trưởng Công an xã phải là điều tra viên trung hoặc cao cấp.
– Nếu trưởng không đủ điều kiện, phó trưởng phải đủ chuẩn.
– Mỗi xã cần ít nhất một điều tra viên trung hoặc cao cấp.
Phạm vi thẩm quyền điều tra

Điều tra viên là trưởng hoặc phó trưởng Công an cấp xã, khi được phân công, có thẩm quyền xử lý các vụ án về tội phạm ít nghiêm trọng và nghiêm trọng, cụ thể:
– Xử lý tội phạm ít nghiêm trọng và nghiêm trọng.
– Tổ chức, chỉ đạo thụ lý và khởi tố vụ án.
– Phân công, thay đổi điều tra viên cấp xã.
– Quyết định khởi tố, đình chỉ, phục hồi điều tra.
– Áp dụng biện pháp ngăn chặn, cưỡng chế, truy nã.
– Thực hiện khám xét, tạm giữ, xử lý vật chứng.
– Trưng cầu giám định, định giá, thực nghiệm điều tra.
– Kết luận điều tra và đề xuất xử lý vụ án.
– Thẩm quyền tương đương cấp huyện, giới hạn tại xã.
Một số quyền hạn bổ sung

* Luật cũng sửa đổi, bổ sung một số điều khoản liên quan:
– Điều 110: Cho phép giữ người trong trường hợp khẩn cấp.
– Điều 113: Bắt bị can, bị cáo để tạm giam.
– Điều 485: Thực hiện các biện pháp bảo vệ người tố giác, người làm chứng, bị hại…
* Điều tra viên cấp xã cũng có thể thực hiện:
– Ra quyết định tạm giữ, khám xét, bảo lĩnh, đặt tiền bảo đảm…
– Áp dụng các biện pháp điều tra như trưng cầu giám định, định giá tài sản.

6. Ý nghĩa của quy định mới

– Giải quyết vụ án nhanh ngay tại địa phương.
– Giảm tải cho cơ quan điều tra cấp tỉnh.
– Tăng tính chủ động trong xử lý án nhỏ.
– Góp phần nâng chất lượng Công an xã chính quy.
– Phù hợp chủ trương cải cách và tinh gọn bộ máy.

Nguồn: tapchitoaan.vn, thuvienphapluat