NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN CỦA ĐẠI BIỂU HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN CẤP XÃ THEO LUẬT TỔ CHỨC CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG 2025

Đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) cấp xã là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân tại địa phương. Với vai trò là “cầu nối” giữa chính quyền và người dân, đại biểu HĐND cấp xã không chỉ tham gia quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương mà còn trực tiếp giám sát hoạt động của bộ máy chính quyền cơ sở. Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 đã quy định rõ ràng về nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu HĐND cấp xã, nhằm bảo đảm phát huy dân chủ, tăng cường trách nhiệm và nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền ở cơ sở. Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể các quy định pháp luật liên quan để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vị trí, vai trò cũng như quyền và nghĩa vụ của đại biểu HĐND cấp xã hiện nay.

1. Đại biểu Hội đồng nhân dân là ai?

Tại khoản 2 Điều 5 Luật tổ chức chính quyền địa năm 2025 quy định, Đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân địa phương, chịu trách nhiệm trước cử tri địa phương và trước Hội đồng nhân dân về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đại biểu của mình.

2. Nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu Hội đồng nhân dân

Theo quy định tại Điều 33 Luật tổ chức chính quyền địa phương 2025, thì đại biểu Hội đồng nhân dân có các nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể như sau:

Bình đẳng trong thảo luận và quyết định các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân cấp xã.
Tham dự đầy đủ các kỳ họp, phiên họp Hội đồng nhân dân cấp xã, tham gia thảo luận và biểu quyết các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân cấp xã; trường hợp không tham dự kỳ họp, phiên họp thì phải có lý do và phải báo cáo trước với Chủ tọa kỳ họp, phiên họp. Trường hợp đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã không tham dự các kỳ họp liên tục trong 01 năm mà không có lý do chính đáng thì Thường trực Hội đồng nhân dân cấp xã phải báo cáo Hội đồng nhân dân cấp xã để bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã đó.
Liên hệ chặt chẽ với cử tri nơi mình thực hiện nhiệm vụ đại biểu, chịu sự giám sát của cử tri, thường xuyên tiếp xúc với cử tri, tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của cử tri; thu thập và phản ánh trung thực ý kiến, nguyện vọng, kiến nghị của cử tri với Hội đồng nhân dân cấp xã, các cơ quan, tổ chức hữu quan; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cử tri; phổ biến và vận động Nhân dân thực hiện Hiến pháp và pháp luật.
Thực hiện tiếp công dân; tiếp nhận và xử lý khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân theo quy định của pháp luật.
Đề xuất sáng kiến xây dựng chính sách ở cấp xã; kiến nghị Hội đồng nhân dân cấp xã bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Hội đồng nhân dân cấp xã bầu, tổ chức phiên họp chuyên đề, phiên họp kín hoặc phiên họp để giải quyết công việc phát sinh đột xuất và kiến nghị về những vấn đề khác mà đại biểu thấy cần thiết.
Ứng cử hoặc giới thiệu người ứng cử vào các chức danh Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Trưởng ban của Hội đồng nhân dân cấp xã.
Chất vấn Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, các thành viên khác của Ủy ban nhân dân cấp xã, người đứng đầu cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã.
Khi phát hiện có hành vi vi phạm pháp luật, gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức hữu quan thi hành những biện pháp cần thiết để kịp thời chấm dứt hành vi vi phạm pháp luật.
Khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn, đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân đó.